У госці да верасня, або Гатуем грыбныя далікатэсы на бабіна лета
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Падпісацца
Этнограф Ларыса Мятлеўская дзеліцца карыснымі парадамі з сялянскага календара і прапануе прыгатаваць бульбяную кашу з грыбамі ды піражкі па-любанску па вераснёвых рэцэптах беларускай даўніны.
Надышла восень – пазалаціла дрэвы, і ў паветры ўжо лятае тонкае павуцінне, нагадваючы пра тое, што неўзабаве зіма. Але пакуль што сэрца радуецца цёпламу, амаль летняму, надвор’ю, якое ўсталявалася ў пачатку верасня.
Кветкі на бабіна лета
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Жыццё вясковага чалавека раней было цесна звязана з прыроднымі з’явамі, на якія ён абапіраўся штодня. Ведаючы на памяць, якое свята за якім стаіць, сяляне вызначалі змены сезонаў, дні працы і адпачынку.
Напрыклад, згодна з народным календаром ад 11 верасня, калі святкуюць Калінавік, а праваслаўная царква ўспамінае Адсячэнне галавы Прарока, Прадцечы і Хрысціцеля Гасподняга Іаана, пачыналася бабіна лета. Здаўна лічылася, што прырода, быццам ведаючы, колькі клопатаў гэтай парой у гаспадыні (сабраць садавіну і агародніну, высушыць ды спрасці лён і каноплі і г.д.), падаравала ёй добрае надвор’е.
Клопатаў гэтай парой у гаспадыні шмат – перш за ўсё сабраць садавіну і агародніну
© Sputnik / Алексей Бушкин
/ Былі парады і для гаспадароў. Так, існавала перакананне, што ячмень трэба сеяць на шостым тыдні ад святога Ільі, што ў народным календары адпавядала 13 верасня. Аб гэтым жа аратаму падказвалі і зачырванелыя кусты каліны, бо, як прыкмячалі продкі:
"Сей ячмень, як каліна ў кругу".
Сапраўды, сёння звычайна да сярэдзіны верасня завяршаецца жніво, і ўчарашняе залатое іржышча чарнее ад узаранай зямлі ў чаканні свежага зерня.
Звычайна да сярэдзіны верасня завяршаецца жніво
© Sputnik / Виктор Драчев
Наогул, узгадваючы руплівую вясну і вірлівае лета, поўнае гукаў жыцця і нястомнай працы, руплівыя сяляне цешацца з сабранага ўраджаю. Дбайныя гаспадары працягваюць нарыхтоўваць прыпасы да зімы, і, калі якая-небудзь культура не ўрадзіла, то з усмешкай кажуць:
"Не ўрадзіў мак – перабудзем і так".
Вядома ж, цяпер у крамах і на кірмашы ёсць усё, што чалавеку трэба, але ж як кажуць – "сваё смачней". Тычыцца гэта таксама і грыбных вераснёвых здабыткаў.
На кірмашы ёсць усё, што чалавеку трэба
© Sputnik / Альфрэд Мікус
Грыбное царства на кухні
Акрамя традыцыйных клопатаў у полі і каля хаты, аматараў "ціхага палявання" кліча да сябе лес – працягваецца грыбная пара. І калі на час адкласці вясковыя справы і неўзабаве завітаць на лясную палянку – у кошыку абавязкова будзе поўна апенек, маслякоў ды сыраежак. А гэта значыць, што хутка прыгатуецца вельмі смачны абед!
Грыбны кошык
© Sputnik / Константин Чалабов
Бульбяная каша з грыбамі
З чаго гатаваць:
1 кг бульбы,
3-4 яйкі,
50 г сметанковага масла,
50 г смятаны,
2-3 сухарыкі,
600-800 г свежых грыбоў,
2-3 цыбуліны,
100-150 г растопленага масла (сала)
соль (да смаку).
Інгрэдыенты для стравы
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Як гатаваць. Абабраць бульбу, зварыць, стаўчы. Убіць па аднаму яйкі, за кожным разам добра мяшаючы, уліць крыху растопленага сметанковага масла, смятану, дадаць соль, зноў усё размяшаць.
Пачысціць, памыць і зварыць грыбы. Скрышыць іх саломкай, дадаць дробна насечаную цыбулю і абсмажыць на масле. Узяць глыбокую патэльню (іншую форму), нашмараваць маслам і абсыпаць тоўчанымі сухарамі. Выкласці ў яе паслойна бульбу і грыбы, пачынаючы бульбай і заканчваючы грыбамі. Паліць яшчэ раз маслам і пячы ў печы (духоўцы) 30 хв.
Перад тым, як падаць да стала, паліць грыбным соусам.
Бульбяная каша з грыбамі
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Галушкі бульбяныя з грыбамі
З чаго гатаваць:
1,2 кг бульбы,
1 яйка,
1 ст. л. мукі,
40 г сушаных грыбоў,
1 ст. л. сухароў,
3 ст. л. топленага масла,
1 цыбуліна,
0,5 шк. смятаны,
перац (па патрэбе),
соль (да смаку).
Бульбяныя галушкі
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Як гатаваць. Абабраную бульбу надзерці на тарцы, адціснуць, дадаць яйка, соль, перамяшаць.
Замочаныя ў вадзе грыбы прамыць, адварыць, дробна нарэзаць і абсмажыць на масле разам з нашаткаванай цыбуляй, пасаліць і паперчыць.
З бульбяной масы сфармаваць галушкі велічынёй з курынае яйка, зрабіць у іх паглыбленне, запоўніць яго грыбным фаршам і закрыць цестам.
Укачаць галушкі ў муку, перамяшаную з сухарамі, і абсмажыць. Пссля перакласці ў глыбокую патэльню, заліць смятанай і патушыць у духоўцы.
Бульбяныя галушкі з цыбуляй
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Піражкі бульбяныя з грыбамі па-любанску
Страва гатуецца паводле рэцэпта з вёскі Камуна, што на Любаншчыне.
З чаго гатаваць:
1 кг бульбы,
100 г свежых (сушаных) грыбоў,
2 цыбуліны,
2 яйкі,
0,5 шк. паніровачных сухароў,
4 ст. л. сметанквага масла,
соль (да смаку).
Бульбяныя піражкі з грыбамі
© Sputnik / Ларыса Мятлеўская
Як гатаваць. Абабраную бульбу зварыць, падсушыць, патаўчы, дадаць 1 ст. л. масла, 1 яйка і вымяшаць. Вараныя грыбы пасячы, змяшаць з нашаткаванай цыбуляй, соллю і перцам.
З бульбяной масы зрабіць невялікія плоскія кружкі, на сярэдзіну пакласці фарш, сфармаваць піражкі. Абмакнуць піражкі ў яйка, укачаць у сухары і абсмажыць у разагрэтым на патэльні масле (свіным тлушчы).
Добрых вам грыбных прыгод ды смачна есці!
Грыбныя скарбы верасня
© Sputnik / Альфрэд Мікус
Чытайце таксама:
Кулінарныя традыцыі ў жніво, або Энікі-бэнікі… гатуй "палюбэнікі"!
"Госць на парозе – Бог…", або Гастрафэст па-вясковаму
"На святога Ціхана сонца ледзьве дыхае…", або Беларускі халаднік ад Радзівілаў да Капыля
